Kościół św. Andrzeja Boboli, usytuowany w Miliczu, ma swoją unikalną historię, która sięga czasów sprzed II wojny światowej. Pierwotnie był to ewangelicki kościół, znany jako kościół łaski.
Po zakończeniu wojny, w wyniku przesiedleń ludności niemieckiej w 1945 roku, obiekt ten został przejęty przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W rezultacie, budowla została przekazana Kościołowi katolickiemu, co zmieniło jej dotychczasowy charakter.
Historia
Okres ewangelicki
W początkowym etapie istnienia, kościół nosił miano luterańskiego kościoła św. Krzyża. Stanowi jeden z sześciu świątyń, które powstały w wyniku ugody altransztadzkiej z 1707 roku, będącej rezultatem ustępstwa cesarskiego wobec ewangelików śląskich. Rozpoczęcie budowy miało miejsce w czerwcu 1709 roku, po podpisaniu dodatkowej umowy między cesarzem a królem szwedzkim, Karolem XII. Dzieło zakończono w 1714 roku.
Rodzina hrabiów Maltzan, która od 1590 roku sprawowała władzę nad Miliczem, odegrała znaczącą rolę w tej realizacji. Architektura wzniesiona na planie krzyża greckiego, charakteryzuje się konstrukcją szkieletową, salowym wnętrzem oraz poligonalnie zamkniętym prezbiterium, otoczonym zakrystią, wszystko to zwieńczone dwuspadowymi dachami. Wieża, która pierwotnie miała wysokość około 59 metrów, została skrócona w 1789 roku ze względu na obawy o jej stabilność; obecnie mierzy 49 metrów. Na wieży umieszczono trzy dzwony, ufundowane przez rodzinę Maltzan na początku XX wieku.
Do najcenniejszych elementów wystroju owego kościoła należy żyrandol wykonany z brązu, datowany na rok 1720 i zaprojektowany przez G. A. Miehla, oraz ozdobna ambona z chrzcielnicą w stylu barokowym. Niestety, te cenne przedmioty zostały w 1955 roku przekazane do katedry poznańskiej.
Na przestrzeni lat 1709–1945 w kościele pełniło posługę 11 księży, z czego pierwszym z nich był ks. Samuel Seeliger. Do 1789 roku nabożeństwa odbywały się także w języku polskim, a posada proboszcza pomocniczego zawsze była powierzana Polakom. Najdłużej, przez lata 1886–1925, tę funkcję sprawował Theobald Dächsel. Ostatni niemiecki proboszcz, ks. dr Fritz Gleisberg, odprawiał nabożeństwa do 20 stycznia 1945 roku. W tym roku kościół przeszedł w ręce władz PRL, które niezwłocznie przekazały go Kościołowi rzymskokatolickiemu.
Okres katolicki
Od chwili powołania samodzielnej parafii w 1994 roku, kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli znajduje się pod opieką ks. prałata Kazimierza Kudryńskiego, który podjął się intensywnej renowacji obiektu. W nowej aranżacji podłogi zostały wyłożone granitem, a wnętrze zyskało nowe ławki oraz nowe malatury. Odbudowane obrazy stacji Drogi Krzyżowej umieszczono w starszych ramach, które odkryto podczas remontu, a zewnętrzne oświetlenie rozświetliło bryłę budynku. Ksiądz prałat Kazimierz Kudryński zmarł w 2016 roku w wieku 70 lat, po 46 latach kapłaństwa. Od 2016 roku funkcję proboszcza pełni ks. Zbigniew Słobodecki.
W 1998 roku, ks. kardynał Henryk Gulbinowicz dokonał poświęcenia odbudowanej plebanii, która spłonęła w 1971 roku. W 1999 roku przeprowadzono kompleksową restaurację elewacji kościoła, na którą fundusze pochodziły z działalności Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej/Deutsch-Polnische Stiftung für Zusammenarbeit. W latach 2003–2005 odnowiono wnętrze kościoła – położono nowe posadzki, odmalowano galerie oraz wstawiono nowe ławki.
Warto również zaznaczyć, że 16 października 2005 roku metropolita wrocławski, abp Marian Gołębiewski, miał zaszczyt odsłonięcia pomnika Jana Pawła II, który wzniesiono według projektu uznanego wrocławskiego rzeźbiarza Bogusława Zena, tuż obok kościoła.
Organy
W kościele św. Andrzeja Boboli w Miliczu znajdują się niezwykle piękne organy, które charakteryzują się 33-głosowym, romantycznym brzmieniem. Te imponujące instrumenty zostały zbudowane w 1887 roku przez renomowanego organmistrza Wilhelma Sauera, z Frankfurtu nad Odrą, i noszą oznaczenie opus 470.
Organy te dysponują zróżnicowaną trakturą: dla Manuału I jest ona mechaniczno-pneumatyczna, natomiast dla Manuału II mechaniczna. Instrument wyposażony jest w dwie klawiatury ręczne (uzupełnione od C do f3) oraz klawiaturę nożną (od C do d1), co pozwala na wielką elastyczność w grze. Ponadto, mają one wiatrownice stożkowe oraz miech magazynowy, który jest zasilany elektryczną dmuchawą.
Dyspozycja tego wspaniałego instrumentu prezentuje się następująco:
| Manuał I | Manuał II | Pedał |
|---|---|---|
| 1. Principal 16′ | 1. Bordun 16′ | 1. Contrabass 16′ |
| 2. Principal 8′ | 2. Principal 8′ | 2. Violon 16′ |
| 3. Flûte Harmonique 8′ | 3. Rohrfloete 8′ | 3. Subbas 16′ |
| 4. Viola di Gamba 8′ | 4. Salicional 8′ | 4. Violoncello 8′ |
| 5. Gedact 8′ | 5. Aeoline 8′ | 5. Bassfloete 8′ |
| 6. Gemshorn 8′ | 6. Voix Céleste 8′ | 6. Offenbass 8′ |
| 7. Rohrfloete 4′ | 7. Fugara 4′ | 7. Quintbass 10 2/3′ |
| 8. Octave 4′ | 8. Traversfloete 4′ | 8. Posaune 16′ |
| 9. Flûte Octaviante 4′ | 9. Flautino 2′ | 9. Octave 4′ |
| 10. Nachthorn 1′ * | 10. Progressio 2-3fach. | _ |
| 11. Nassard 5 1/3′ | _ | _ |
| 12. Mixtur 5fach. | _ | _ |
| 13. Cornett 3-4fach. | _ | _ |
| 14. Trompete 8′ | _ | _ |
Przypisy
- Milicz ( Kościół św. Andrzeja Boboli) [online], musicamsacram.pl [dostęp 25.01.2024 r.]
- Ireneusz Kowalski, 300 lat Kościoła Łaski w Miliczu - 300 Jahre der Gnadenkirche in Militsch 1714 – 2014. na str. ireneusz-kowalski.com
- Aw58: Milicz, pomnik Jana Pawła II przy kościele św. Andrzeja Boboli (Aw58MW). Wikimedia Commons. [dostęp 18.08.2014 r.]
- Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2005 r., s. 231.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kościoły":
Kościół św. Anny w Miliczu | Parafia św. Michała Archanioła w Miliczu | Kościół św. Michała Archanioła w MiliczuOceń: Kościół św. Andrzeja Boboli w Miliczu